मंगळवार, १६ एप्रिल, २०१३

शिक्षक - प्राध्यापक - संघटना परीक्षांना का घाबरतात ?


     आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट विश्वात गेली २३ वर्षे अधिराज्य गाजवणाऱ्या आणि रेकॉर्डचे रेकॉर्ड
असणाऱ्या सचिन तेंडूलकरला गत कामगिरीच्या जोरावर या पुढे कोणत्याही सामन्यात न
धावता चेंडूने कापलेल्या अंतरानुसार १/२/३ धावा घोषित करण्याची मागणी भारतीय क्रिकेट मंडळाने आयसी सी कडे केली किंवा गेल्या ५ निवडणुकात यश प्राप्त केलेल्या एखाद्या नेत्यासाठी आजवरच्या कारकीर्द -समाजसेवा-कर्तुत्व याच्या आधारावर आगामी निवडणुकात निवडणूक न लढविता विजयी घोषित करण्याची मागणी राजकीय पक्षाने निवडणूक आयोगाकडे केली तर ……हे शक्यच नाही अशी सर्वसामान्य प्रतिक्रिया संभवते . या पुढे जाऊन या मागण्या सबंधित यंत्रणेने मान्य केल्या तर ?  हे केवळ हास्यास्पदच ठरेल कारण मुळात मागणीच घुळचट वाटते . गुणवत्ता हि मक्तेदारी असूच शकत नाही . स्पर्धेच्या युगात तर ती पदोपदी सिद्ध करावी लागते . अनेकांचे भविष्य घडविणाऱ्या - ठरविणाऱ्याच्या अंगात तर गुणवत्ता ठासून भरलेली असणे अभिप्रेत आहे . परंतु हे न शिक्षक भारती या शिक्षक संघटनेच्या गावी आहे ना शिक्षण विभागाच्या !
     शिक्षण हक्क कायद्यातील तरतुदीनुसार गुणवत्ता जतन आणि संवर्धनासाठी पहिली ते आठवीच्या वर्गाना शिकविणाऱ्या आणि नव्याने सेवेत येवू पाहणाऱ्या राज्यातील सर्व शिक्षकांना आपली गुणवत्ता सिध्द करण्यासाठी टीईटी (टीचर्स एलिजिबिलिटी टेस्ट ) देणे अनिवार्य आहे . येत्या २८  जुलैला हि परीक्षा होणार आहे .
 सध्या सेवेत असणाऱ्या सरकारी ,खाजगी आणि निमसरकारी ५ लाख शिक्षकांना हि परीक्षा सक्तीची न करता त्यांना या परीक्षेतून सुट  मिळावी अशी मागणी शिक्षक  परिषदेने शिक्षण विभागाकडे केली आणि त्याची तितक्याच तत्परतेने दखल घेत शिक्षण विभागाने वर्तमान शिक्षकांना " पात्रता परीक्षेतून " सुट दिली आहे . 
शिक्षक परिषदेने हि सुट  मागण्या मागची भूमिका कोणती हे वर्तमान पत्रातून जाहीर करावे .

    शिक्षण हक्क कायद्यानुसार पालकांना सर्व माहिती मिळण्याचा अधिकार आहे . शासन आणि शिक्षक संघटना यांच्या मते वर्तमान सेवेतील सर्व शिक्षक " गुणवत्तेने परिपूर्ण " आहेत हा ठाम विश्वास आहे का ? कि त्यांनी आजवर जे ज्ञानार्जनाचे कार्य केले आहे , आपली पात्रता  सिद्ध केली आहे म्हणून आता त्यांना परीक्षेतून सूट हवी आहे ? हा प्रकार म्हणजे वर उल्लेख केल्या प्रमाणे आजवरच्या  जोरावर सचिनला न धावता धावा मिळण्याची मागणी केल्यासारखे होय . जर वर्तमान सर्व शिक्षक दर्जेदार , ज्ञानाने परिपूर्ण असतील तर त्यांना परीक्षेचे ऐवढे वावडे का ?  शिक्षण विभागाने प्रतिवर्षी शिक्षकांची परीक्षा घेण्याची घोषणा केली होती मग आता परीक्षा तोंडावर आली असताना शिक्षण विभागाने तलवार म्यान का केली ?  याचाही जाहीर खुलासा करावा .
केंद्रीय पात्रता चाचणीत ९९ टक्के शिक्षक नापास झाले होते त्याचा धसका तर शिक्षक संघटनेने घेतला नाही ना ?  शिक्षकांच्या नियुक्त्या ज्या ' बाजारू लिलाव ' पद्धतीने होतात त्यावरून दर्जाशी होणारी तडजोड सर्वज्ञात आहे . वर्तमान सरकारमधील अनेक शिक्षण सम्राट याचे ' मूक साक्षीदार ' असल्यामुळे शिक्षण मंत्री / शिक्षण सचिव या प्रकारापासून अनभिज्ञ असतील असे म्हणणे दुधखुळे पणाचे ठरेल . वस्तुत: शिक्षण विभागाने या परीक्षा अनिवार्य करणे काळाची गरज आहे . गेली ६८ दिवसापासून वरिष्ठ प्राध्यापक संघटना ' सेट/नेट ' मधून वर्तमान प्राध्यापकांना सुट  मिळावी या साठी खुतून बसली आहे . आज ना उद्या त्यांना त्यात निश्चितपणे यश मिळेल कारण ' ते ' मतदार आहेत आणि शासन फक्त मतदारांना सांभाळून घेत असते . 
     प्रती वर्षी लाखो विद्यार्थ्यांची परीक्षा घेणारे शिक्षक - प्राध्यापक - संघटना परीक्षांना का घाबरतात हे अनुत्तरीत आहे . अर्थातच काही हजारांची फीस भरून देखील जवळपास ६० ते ७०  टक्क्याहून अधिक पालक केवळ शाळा – कॉलेज  शिक्षकांवर अवलंबून न राहता पुन्हा काही हजारो रुपये भरून खाजगी क्लासेसचे उंबरठे झिजवत असतात यातच " अनुत्तरीत उत्तराचे उत्तर " मिळते . 

मंगळवार, ९ एप्रिल, २०१३

शिक्षणाच्या शुद्धीकरणाचे शिवधनुष्य


     इतर क्षेत्रांतील भ्रष्टाचारावर आसूड ओढणारी प्रसारमाध्यमे शिक्षणातील भ्रष्टाचाराबाबत अनभिज्ञ

का, हा कळीचा प्रश्न आहे. जर त्यांना या क्षेत्रातील गैरप्रकार ज्ञात असतील तर त्याविषयी आवाज न

उठवण्यामागचे इंगित काय?

    प्रसारमाध्यमांना लोकशाहीचा चौथा स्तंभ असे संबोधले जाते आणि त्यामुळे लोकशाहीला घातक

ठरणार्‍या घटकावर हल्लाबोल करणे निश्चितच अभिनंदनीय आहे. वर्तमानपत्रे असोत

की टीव्ही वाहिन्या, प्रतिदिन ते भ्रष्टाचारी व्यवस्थेवर आसूड ओढत असतात. त्यामुळे निश्चितपणे

काही अंशी भ्रष्टाचारी व्यक्ती आणि यंत्रणेवर अंकुश राहतो, याविषयी दुमत संभवत नाही. शिक्षण हा अत्यंत संवेदनशील विषय. व्यक्तीच्या आणि राष्ट्राच्या प्रगतीचा महामार्ग. अर्थातच महामार्ग

जितका सक्षम तितकी अंतिम उद्दिष्टपूर्तीची शक्यता अधिक आणि तेही जलद गतीने, हा साधा नियम.

आज सर्वात भ्रष्टाचारी क्षेत्र कोणते, या प्रश्नाच्या उत्तरात 'शिक्षण व्यवस्थेचा' नंबर पहिल्या तीनमध्ये

असेल. 

 शिक्षणातील 'लुटीचा' श्री गणेशा हा पूर्व प्राथमिक शिक्षणापासून  होतो. पुढे डॉक्टर, इंजिनिअर होईपर्यंत

पालकांची पाठ सोडत नाही. हे सर्व प्रसारमाध्यमांच्या 'तिसर्‍या डोळ्यातून' कसे सुटते,

हा संशोधनाचा विषय आहे. प्रसारमाध्यमांनी लक्ष घातले असते तर आज खरेच नर्सरी, केजी वर्ग

अनधिकृत राहिले असते का? याचा विचार सर्व प्रसारमाध्यमांनी करायला हवा. सुतावरून स्वर्ग

गाठणारी प्रसारमाध्यमे 'शिक्षणातील गैरप्रकार /आíथक भ्रष्टाचार' याबाबत अनभिज्ञ असतील, यावर

शेंबडे पोरही विश्वास ठेवणार नाही. शिक्षण यंत्रणा प्रसारमाध्यमांसाठी अवघड जागचे दुखणे का ठरत

आहे, हे अनाकलनीय आहे. शिक्षण क्षेत्र हे पवित्र क्षेत्र संबोधले जाते. असे असले तरी आज

या क्षेत्राभोवती समस्यांचे /घोटाळ्यांचे गारूड आहे. पटपडताळणीतून सरकारी शिक्षण व्यवस्थेचे

विदारक वास्तव समोर आले आहे, हळूहळू तो विषय बासनात गुंडाळला जात आहे.

खासगी शिक्षणव्यवस्थेचे उद्योगात रूपांतर झाले आहे. इथे सर्व निर्णय हे नफा-तोट्याचे गणित समोर

ठेवून घेतले जात आहेत. शिक्षक भरतीत 'लाखोंच्या थैल्या' खाली कराव्या लागतात, हे आता गुपित

नाही. विद्यार्थ्यांकडून खोर्‍याने ओढणार्‍या संस्था शिक्षक आणि अन्य कर्मचार्‍यांना मात्र अल्प पगारावर

राबवत असतात. 

 करोडो रुपये खचरूनही सरकारी शाळांच्या दर्जाचा प्रश्न अनुत्तरित आहे. त्यावर उपाय

योजण्याऐवजी शासन शाळांचे खासगीकरण करण्यात धन्यता मानत आहे. प्रयोगशाळा नसणारे

महाविद्यालय, प्राध्यापक नसणारी महाविद्यालये कोणत्या दर्जाचे शिक्षण देत असतील? भ्रष्ट

शिक्षणव्यवस्था मूल्यरहित बाजारू सामाजिक व्यवस्थेचे उगमस्थान ठरत आहेत. लाखो रुपये भरून

डॉक्टर, अभियंते होणार्‍या विद्यार्थ्याकडून भविष्यात 'निरपेक्ष, स्वच्छ सेवेची' अपेक्षा करणे म्हणजे

मूर्खाच्या नंदनवनात राहण्यासारखे होईल. जे पेरले तेच उगवणार.. म्हणून आधी चांगले पेरावे

लागेल!

 बहुतांश वर्तमानपत्रे शिक्षणावर आधारित लेख प्रसिद्ध करत असतात. दहावी /

बारावीच्या विद्यार्थ्यांसाठी मार्गदर्शनपर विविध उपक्रम राबवतात. स्पर्धा परीक्षांसाठी तज्ज्ञांचे

मार्गदर्शनपर लेख प्रसिद्ध करत असतात. सारांश हाच की, वर्तमानपत्रे

शिक्षणव्यवस्थेला काही अंशी न्याय देतात; परंतु दुर्दैवाने दूरचित्रवाहिन्या मात्र या सामाजिक

बांधिलकीपासून कोसो दूर आहेत, असे म्हटले तर फारसे वावगे ठरणार नाहीत. उंबराचे फूल उमलावे

तसे एखादा- दुसरा कार्यक्रम करणे म्हणजे न्याय देणे नव्हे.


 ही त्रुटी दूर करण्यासाठी दूरचित्रवाहिन्यांनी रोज अर्धा तास केवळ शिक्षणासाठी हा उपक्रम राबवावा.

केजी टू पीजीपर्यंतच्या विद्यार्थ्यांना मार्गदर्शनपर तज्ज्ञांचे कार्यक्रम, अध्ययन-अध्यापनाची विविध तंत्रे,

महाराष्ट्रात अनेक संस्था उपक्रमशील आहेत त्यांना प्रसिद्धी, असे लोकाभिमुख कार्यक्रम राबवता येऊ

शकतात. राजकारण आणि राजकारणी यांना जेवढा वेळ दिला जातो, त्याच्ा फक्त एक टक्का वेळ

शिक्षणाला दिला तरी खूप झाले. तेच तेच विषय, चर्चा, चेहरे पाहून आता वीट आला आहे.

वांझोट्या चर्चांपेक्षा काही तरी सकारात्मक कृती हवीय. शुल्क नियंत्रण कायदा, केंद्रीय पद्धतीने

पहिलीला प्रवेश, íथक दुर्बल घटकांना खासगी शाळेत 25 टक्के आरक्षण,

एमपीएससीसारख्या स्वायत्त यंत्रणेमार्फत शिक्षक/ प्राध्यापक/ शिक्षकेतर

कर्मचार्‍यांची भरती यांसारख्या अनेक दृष्टिपथातील उपाययोजना शासनाने 'थंड्या बासनात'

ठेवल्या आहेत, याकडे लक्ष देणे गरजेचे आहे. एक गोष्ट निश्चित की, जर 'भ्रष्टाचारमुक्त भारत' हे स्वप्न

प्रत्यक्षात, वास्तवात आणायचे असेल तर 'शिक्षण व्यवस्थेच्या शुद्धीकरणाचे शिवधनुष्य' सर्वात

आधी उचलावे लागेल आणि ते उचलण्याची क्षमता या घडीला केवळ प्रसारमाध्यमांकडे आहे, हे

निश्चित. एक गोष्ट विनम्रपणे करावी लागेल की, अनेक वर्तमानपत्रे शिक्षणाला 'जागा' देतात,

शिक्षणातील प्रश्न सातत्याने ऐरणीवर आणतात, मात्र दूरचित्रवाहिन्या हे माध्यम शिक्षणाला योग्य

न्याय देत नाही, असे म्हणणे फारसे धाडसाचे ठरणार नाही.