गुणवत्तेचा कृत्रिम फुगवटा टाळण्यासाठी बोर्डाच्या परीक्षा ज्ञान -आकलनाची कसोटी पाहणाऱ्या असाव्यात .

   बोर्डाच्या पहिल्या फेरपरीक्षेचा निकाल २५ टक्के लागला आहे .  परीक्षा या  शिक्षण पद्धतीतील महत्वाचा घटक . वर्तमान परीक्षा या विद्यार्थ्यांच्या केवळ स्मरणशक्तीचा (?) कस पाहणाऱ्या ठरतायेत त्या प्रश्नपत्रिकांच्या स्वरूपामुळे . प्रश्नपत्रिकेत थोडासा बदल केल्यास वर्तमान परीक्षांना लागलेली सामुहिक कॉपीच्या किडीस आळा तर बसेनच आणि त्याच बरोबर त्या विद्यार्थ्यांच्या आकलनाची कसोटी पाहणाऱ्या हि ठरतील .

    कसा असावा तो बदल या विषयी थोडेसे  : विद्यमान परीक्षांत केवळ आणि केवळ स्वाध्यायातील प्रश्न ' जसेच्या तसे ' विचारण्याचा नियम आहे . या दोषामुळे विद्यार्थी “ स्टार संस्कृती ” जपताना दिसतात म्हणजे नवनीत व अपेक्षीत मध्ये धड्या खालील प्रश्नांना (*) केलेले असते . विद्यार्थ्यांना केवळ स्वाध्यायातीलच प्रश्न विचारले जातात हे ज्ञात असल्यामुळे ते अन्य प्रश्नांकडे डोकून देखील पाहत नाहीत . प्रश्नपत्रिकांच्या ढोकळ स्वरूपामुळे विद्यार्थी संपूर्ण धड्याचे वाचन देखील करत नाहीत 

.

       दुसरा महत्वाचा मुद्दा हा की , स्वाध्यायातील प्रश्नांचे उत्तर नवनीत व अपेक्षित मध्ये उपलब्ध असल्यामुळे ज्या विद्यार्थ्यांचे आणि शाळांचे ' उज्वल भवितव्य ' केवळ परीक्षेतील कॉपीवर अवलंबून आहे त्यांचेही फावते .  या सर्व दूषपरिणामावर मात करण्यासाठी प्रश्नपत्रिकांच्या स्वरुपात बदल करायला हवा .  केवळ स्वाध्यायातीलच प्रश्न या झापडबंद दृष्टीकोनातून बाहेर पडत धड्यातील आशयावरील कुठलाही प्रश्न याचे अनुकरण करावे . सुरुवातीला एखादे  वर्ष हा बदल रिकाम्या जागा , एका वाक्यात उत्तरे , जोड्या जुळवा या पुरता मर्यादीत ठेवावा . सर्वसाधारणपणे एका पुस्तकात १३ ते १५ धडे असतात . प्रत्येक धड्याच्या स्वाध्यायात ५ रिकाम्या जागा , ५ जोड्या , ५ एका वाक्यात उत्तरे , ५ कोणकोणास म्हणाले या सम प्रश्न असतात .अंतर्गत मूल्यमापनात सर्रास पणे १८ ते २० मार्क्स दिले जातात  म्हणजेच बोर्डाची परीक्षा कुठलाही विद्यार्थी पुस्तक न उघडता केवळ ३००  ओळींचे पाठांतर केले तरी उतीर्ण होऊ शकतो .

   सध्यातर विद्यार्थी गणित देखील पाठ करताना दिसतात . हे टाळण्यासाठी प्रश्नांचे  स्वरूप स्वाध्यायातीलच ठेवून किमान त्यातील काही आकडे बदलावीत . उदाहरणार्थ स्वाध्यायात जर ५ पायऱ्यांच्या जिण्यासाठी लागणाऱ्या विटांची संख्या विचारली असेन तर परीक्षेत किमान पायऱ्यांची संख्या बदलावी किंवा विटांच्या लांबी -रुंदीत बदल करावा . उद्देश विद्यार्थाला कन्सेप्ट समजली आहे का ? हा तपासणारा असावा . प्रश्नपत्रिकेत यासम बदल केल्यास विद्यार्थ्यांच्या आकलनाची -ज्ञानाची कसोटी लागेलच त्याच बरोबर सामुहिक कॉपीला आळाही बसेल .

   मध्यंतरी सोशियल मेडीयावर विद्यमान परीक्षांवर मार्मिक भाष्य करणारा मेसेज फिरत होता . २००० :सर्व प्रश्न अनिवार्य , २००५: ८ पैकी कोणतेही ५ प्रश्न सोडवा , २०१० : प्रत्येक प्रश्नाला एक पर्याय , २०१५: परीक्षा कक्षात येणारे सर्व पास  आणि २०२०: परीक्षेचा फॉर्म भरणारे सर्व विद्यार्थी उत्तीर्ण. विनोदाचा भाग सोडला तरी विद्यमान परीक्षा गुणवत्तेचा कृत्रिम फुगवटा करणाऱ्या ठरतायेत हे वास्तव ध्यानात घेऊन   महाराष्ट्राच्या हितासाठी बोर्डाच्या परीक्षा ज्ञान -आकलनाची कसोटी पाहणाऱ्या असाव्यात या दृष्टीने पाऊले उचलणे गरजेचे आहे ……. अन्यथा महाराष्ट्र शिक्षीत निरक्षरांचे माहेरघर ठरेल .